Muziek maken op gehoor voelt als vrijheid: spelen wat je hoort en voelt. Maar zonder houvast klinkt het al snel rommelig of onzeker. In deze blog lees je waarom een beetje basiskennis je juist helpt om vrijer, zekerder en met meer plezier muziek te maken.
Het spelen op gehoor zonder notatie voor je is een geweldige vaardigheid voor iedereen die muziek wil leren spelen of al een instrument speelt. Het houdt in dat je muziek maakt zonder bladmuziek of andere vorm van notatie voor je. Je speelt misschien iets wat je eerder hebt voorbereid, maar je kan ook alléén op je gehoor en gevoel getrouwen.
Dit laatste klinkt als ultieme vrijheid en dat is het vaak ook, maar net als rijden zonder routekaart heeft ook deze manier van spelen zijn valkuilen. Zonder duidelijke richting kun je gemakkelijk verdwalen..
Misschien herken je dit wel: je zit vol enthousiasme achter de piano, pakt je gitaar of start je keyboard. Je speelt wat, probeert een melodie uit die je in je hoofd hoort… maar wat eruit komt, klinkt nét niet zoals je had gehoopt. De tonen lijken niet goed bij elkaar te passen, de akkoorden botsen, het ritme valt uit elkaar en je hebt geen idee waarom.
Je voelt wel iets, maar krijgt het niet kloppend. Het klinkt rommelig. Ongecontroleerd. En hoe je ook probeert: je krijgt het niet lekker bij elkaar. Frustrerend, toch?
Van beginners tot gevorderden, vroeg of laat loop je hier tegenaan.
Het goede nieuws? Dit is volkomen normaal. Het overkomt bijna iedereen die vooral op gehoor leert spelen zonder een vorm van notatie. Van beginners tot gevorderden, vroeg of laat loop je hier tegenaan.
Zelfs ervaren muzikanten raken soms de draad kwijt als ze zonder voorbereiding, zonder notatie of zonder plan beginnen te spelen. Maar juist dáár ligt je kans. Niet om gefrustreerd te haken, maar om iets nieuws te leren.
Appiano nieuwsbrief
Meer dan 100+ pianisten ontvangen gratis tips, tools en downloads.
Je mist geen talent, je mist gereedschap
Vaak klinkt het niet zoals je wilt, simpelweg doordat je het juiste gereedschap nog mist of een handleiding, een beschrijving. Je probeert muziek te maken, maar weet nog niet precies hoe je de onderdelen kan gebruiken of hoe ze werken.
Dat is een beetje alsof je een vogelhuisje probeert te timmeren zonder te weten hoe je een hamer, zaag of schroevendraaier gebruikt. Je hebt misschien wel een idee van wat je wilt maken of hoe het eruit moet zien, maar het lukt niet om het goed in elkaar te zetten.
Dus krijg je… een wiebelig vogelhuisje met scheve plankjes en loszittende schroeven, dat elk moment uit elkaar kan vallen. Nou, daar wil geen vogel in gaan zitten om een nestje te bouwen, toch? Het idee is er wel. Maar dit is waarschijnlijk niet wat je wilde.
Als je weet welk gereedschap je nodig hebt en hoe je het gebruikt wordt alles leuker en makkelijker.
Precies zo gaat het ook met muziek. Je voelt inspiratie, je hebt iets in je hoofd, maar het klinkt rommelig, omdat je de muzikale tools misschien nog niet zo goed beheerst. Als je weet welk gereedschap je nodig hebt en hoe je ze gebruikt, wordt alles steeds leuker en makkelijker.
En voor je het weet, bouw je geen wiebelig vogelhuisje meer… maar stevige boomhutten. En dan blijkt: een hamer vasthouden is eigenlijk helemaal niet zo lastig als je eerst misschien dacht.
Zonder een beetje basiskennis van hoe muziek in elkaar zit. Je vertrouwt op je meer gevoel en gehoor, dat is fantastisch. Maar als je daarbij ook wat simpele bouwstenen leert, een paar eenvoudige akkoorden, één toonladder en wat ritmes, verandert alles.
Je muziek klinkt dan snel beter. Helderder. Zelfverzekerder. Je weet ineens: “Ah, dáárom klinkt dit goed en dat niet.” Je herkent akkoorden, patronen en dat geeft enorm veel vrijheid.
Op jouw manier. Met inzicht én gevoel. En geloof me: dát geeft pas echt voldoening.
Dan maak je muziek. Op jouw manier. Met inzicht én gevoel. En geloof me: dát geeft pas echt voldoening.
Wanneer je eenmaal begint te zien dat al die individuele tonen niet zomaar willekeurig zijn neergezet, maar samen akkoorden vormen en dat die akkoorden weer passen binnen een toonladder, die op zijn beurt wordt georganiseerd binnen een bepaald ritme, valt er ineens van alles op z’n plek.
Muziek maken zonder hulp van noten
Het spelen op gehoor zonder een vorm van notatie voelt ook vaak als de meest natuurlijke manier van muziek maken. Je vertrouwt op je oren en je gevoel. Geen bladmuziek, geen akkoordschema voor je of ander notatiesysteem, gewoon jij en het instrument.
En weet je? Bij korte melodieën of een paar bekende liedjes die je de afgelopen periode op de radio hebt gehoord, werkt dat vaak prima.
Deze zing je mee zonder erbij na te denken. Maar er zit een keerzijde aan probeer datzelfde liedje eens helemaal uit je hoofd te zingen, zonder dat het op de achtergrond speelt. Grote kans dat je iets te vroeg of juist te laat klaar bent. En dat laat iets belangrijks zien: zelf muziek maken is niet écht hetzelfde…
Het lijkt erop… maar het is iets anders.
Je mist kleine details. Je vergeet stukjes. Je vult dingen onbewust anders in. En je timing verschuift. Het lijkt erop… maar het is iets anders.
Weet je? Dat is heel begrijpelijk. Wat je mist, is houvast. Iets om op terug te vallen. Een vorm van aantekeningen die je richting geven. een tekst. Akkoorden die je begeleiden. Een ritme dat je vasthoudt. Zonder dat raak je sneller het overzicht kwijt.
Spelen op gehoor zonder een vorm van notatie vraagt ook ontzettend veel van je geheugen. Elke toon, de lengte van toon, iedere vingerzetting van beide handen, alle akkoordbegeleidingen, het ritme, de timing, de dynamiek. Alles onthouden met je hoofd.
Niet voor even, maar blijvend. Zonder een vorm van notatie, zonder overzicht van akkoordenschema’s, zonder visuele houvast of bladmuziek. Iets om op terug te vallen. Alleen jij en je hoofd. Dat kan een flinke opgave zijn. Je geheugen is fantastisch, maar niet foutloos.
Muziek maken & appeltaart bakken zonder recept
Muziek maken zonder een vorm van notatie of bladmuziek is een beetje als een appeltaart bakken zonder recept. Je vertrouwt op je geheugen, doet het op gevoel en rekent op herinneringen aan de vorige keer dat je taart bakte of denkt aan dat moment in de keuken met je oma, toen zij je liet zien hoe het moest (had je maar iets opgeschreven).
Misschien weet je nog nét welke ingrediënten erin moesten, hoe lang de taart in de oven moest, of welke stap ook alweer als eerste kwam. Maar zonder iets op papier – zoals instructies of stappen – om te lezen, wordt het al snel een beetje gokken.
Je vergeet misschien de helft van de suiker, verwart 160 °C met 200 °C of slaat een stap over. En ja, er komt iets uit de oven, maar het smaakt nergens naar. Je hebt misschien een taart, maar niet eentje waar je blij van wordt of waar je op had gehoopt.
Altijd op die manier taarten bakken is misschien niet wat je wilt. Hetzelfde geldt voor muziek maken zonder een vorm van notatie: je mist een belangrijk hulpmiddel om jezelf te ondersteunen. Kijk, als je altijd dezelfde appeltaart bakt of steeds dezelfde nummers speelt, dan werkt dat prima.
Je hebt geen houvast, geen notatie, geen recept om op terug te vallen.
En zodra je iets nieuws wilt proberen – een onbekend nummer of recept, een andere stijl, of iets dat je zelf hebt bedacht – wordt het ineens ingewikkeld. Je hebt geen houvast, geen notatie, geen recept om op terug te vallen. Dus ga je weer op zoek naar een instructie.
Je staat met lege handen en moet helemaal opnieuw beginnen. En voor je het weet, ben je zelfs vergeten hoe je die vertrouwde appeltaart ook alweer maakte – omdat je zo gefocust was op dat nieuwe nummer of die andere taart…
Appiano nieuwsbrief
Meer dan 100+ pianisten ontvangen gratis tips, tools en downloads.
Dat dit gebeurt ligt niet aan een slecht geheugen, een gebrek aan talent of te weinig motivatie. Wat je mist, is iets fundamentelers: een stevige basis. Iets dat richting en structuur biedt – een vorm van notatie die iets zegt over tonen, akkoorden en ritme. Of net als bij bakken, een recept dat iets zegt over 500 gram suiker en 200 °C in de oven.
Zonder zo’n vorm van notatie – een akkoordenschema of bladmuziek – grijp je al snel naar andere manieren om muziek te begrijpen. En het internet staat daar vol mee. Logisch ook!
Yes, je speelt je eerste nummer!
Je kent ze vast wel: Die gekleurde blokjes die van boven naar beneden vallen op pianotoetsen, naspeelvideo’s waarin iemand precies voordoet welke toetsen je moet indrukken, in welke volgorde, toets na toets. Je pauzeert, spoelt vijf seconden terug, speelt het na…
En na wat oefenen lukt het uiteindelijk! Ineens speel je dat ene nummer dat je altijd al wilde kunnen spelen. En ja, dat voelt fantastisch.
Dat geeft een enorme kick een moment waarop je denkt: “Ja, dit is waarom ik muziek maak!”
Laten we eerlijk zijn: zulke naspeelvideo’s zijn ook gewoon leuk.
Je speelt een nummer na dat je écht mooi vindt, misschien zelfs het nummer waardoor je überhaupt piano wilde gaan spelen en het voelt geweldig dat dat geluid echt uit jouw vingers komt. Jij bent hier de muzikant.
Dat geeft een enorme kick. Een moment waarop je denkt: “Ja, dít is waarom ik muziek maak!” En precies dát gevoel kan de perfecte motivatie zijn om door te gaan met het leren van muziek.
Maar dan probeer je iets nieuws: een ander liedje, een andere naspeelvideo, nieuwe akkoorden, een ander tempo, een ritme dat nét even anders is. En ja hoor, ook dit nummer krijg je onder de knie. Na wat oefenen speel je het gewoon. Heerlijk gevoel, toch?
Maar dan ga je terug naar dat eerste nummer. Dat je ooit zó goed speelde. En ineens… klinkt het net meer zoals je hoopt. Je vingers twijfelen. Je weet niet meer hoe het refrein verloopt, Wat moest je ook alweer doen? Logisch eigenlijk. Je was zo gefocust op het nieuwe liedje, maar je had geen houvast voor het oude. Geen vorm van aantekeningen, geen akkoordenschema, geen visueel overzicht van de melodie, akkoorden of vingerzetting. Geen structuur, geen samenvatting. Niets waar je op terug kunt vallen.
Dus begin je opnieuw. Opnieuw herhalen. Weer diezelfde naspeelvideo aanzetten. Leuk? Zeker. Maar… misschien niet de beste manier om iets nieuws te leren.
Het voelt misschien alsof je helemaal opnieuw moet beginnen. Alsof je terug bij af bent. Alsof al die uren oefenen van eerst voor niks waren. Misschien frustrerend.
En dat gevoel is helemaal logisch. Je hebt niets om op terug te vallen. Geen vorm van notitie om je geheugen op te frissen, geen overzicht van wat je eigenlijk geleerd hebt. Geen structuur, geen houvast. Je mist iets essentieels: een fundament. Een basis waarop je kunt voortbouwen, verder groeien.
Zonder die basis voelt het alsof je steeds weer het wiel opnieuw moet uitvinden. Maar stel je eens voor hoe leuk het zou zijn als je kon voortbouwen op wat je al hebt bereikt en geleerd. Als je jouw vooruitgang kon zien, bijsturen en vieren. Dat maakt het proces niet alleen makkelijker, maar ook een stuk leuker.
Begrijp me goed: naspeelvideo’s zijn niet per se “slecht”. Ze geven je de kans
Begrijp me goed: naspeelvideo’s zijn niet “fout” of “slecht”. Integendeel, ze kunnen juist motiverend zijn. Zeker in het begin geven ze je het gevoel dat je snel iets moois kunt spelen. Dat je meteen resultaat ziet. En dat werkt! Het geeft je een kick, een gevoel van: yes, ik kan dit!
Zie naspeelvideo’s daarom als een motivatiebooster. Een opstapje om te voelen hoe gaaf het is als een liedje echt uit jouw vingers komt. Zelfs als het eigenlijk nog boven je niveau ligt. En weet je? Juist dat voorproefje van wat mogelijk is, kan je vuurtje aanwakkeren om écht muziek te willen leren en te groeien.
Naspeelvideo’s zijn eigenlijk net als het leren van een paar standaardzinnen wanneer je een nieuwe taal oppakt. Je hoeft die taal nog niet volledig te beheersen, maar je krijgt al een voorproefje van hoe het voelt om ermee bezig te zijn. Het geeft je energie! Je merkt: hé, ik kan dit al een beetje!…..”Je voudrais un croissant, s’il vous plaît.”
Dat kleine succesmoment geeft je een boost. Je krijgt een gevoel van richting én vooruitgang. En precies dat houdt je gemotiveerd om door te blijven leren. Je bent actief, je voelt dat je groeit en dat maakt het hele proces niet alleen leerzaam, maar ook leuk om vol te houden. Het is de eerste stap op weg naar iets groters en die stap telt.
Zodat je uiteindelijk zelf alle muziek kunt spelen op elk moment met de vrijheid en het plezier die daarbij horen.
Dus: speel gerust dat ene nummer na, geniet ervan en pak daarna de draad weer op bij wat je écht helpt om vooruitgang te boeken. Zodat je uiteindelijk zelf alle muziek kunt spelen, op elk moment, met dezelfde kick, de vrijheid en het plezier die daarbij horen.
Maar wil je méér dan alleen dat ene liedje naspelen? Wil je sneller en makkelijker steeds weer nieuwe muziek kunnen spelen? Dan is er iets dat je enorm gaat helpen: een vorm van notatie.
Noten lezen geeft je bijvoorbeeld overzicht. Het laat je écht zien wat je speelt. Je gaat akkoorden herkennen, patronen ontdekken en je kunt terugvallen op wat je al kent. Dat geeft richting, vertrouwen en vooral: vrijheid om te groeien.
Dus: blijf spelen wat je leuk vindt. Geniet van het moment waarop het lukt, waarop het klinkt, waarop het stroomt. Maar geef jezelf ook de kans om te groeien. Om te leren, te begrijpen en zélf muziek te maken. Op jouw manier. In jouw tempo.
Dank je wel voor het lezen van deze blog! We hebben besproken hoe spelen op gehoor voelt als vrijheid, maar soms ook frustratie geeft zeker zonder richting of structuur. Juist een beetje basiskennis over akkoorden, toonladders en ritme kan je helpen om met meer vertrouwen en plezier muziek te maken.
We kijken uit naar jouw ervaringen en gedachten over dit onderwerp. Heb jij ervaring met spelen op gehoor? Of liep je ook weleens vast zonder notatie? Of heb je vragen of opmerkingen die je wilt delen? Aarzel niet om ze hieronder te plaatsen.
Wil je meer weten over dit onderwerp? lees dan onze blog over het lezen van noten en het spelen op gehoor.
Blijf muzikaal en tot in de volgende blog!
